Hốt Tất Liệt
Hốt Tất Liệt

Hốt Tất Liệt

Hốt Tất Liệt (tiếng Mông Cổ: ᠬᠤᠪᠢᠯᠠᠢ ᠬᠠᠭᠠᠨ (Xubilaĭ Khaan), chữ Hán: 忽必烈; bính âm: Hūbìliè; 23 tháng 9, 1215[5] - 18 tháng 2, 1294[6]), Hãn hiệu Tiết Thiện Hãn (ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠭᠠᠨ, Сэцэн хаан), là Đại khả hãn thứ năm của Đế quốc Mông Cổ, đồng thời là người sáng lập ra triều đại nhà Nguyên trong lịch sử Trung Quốc.Năm 1260, Hốt Tất Liệt đã trở thành Đại hãn của đế quốc Mông Cổ sau khi anh trai ông là Đại hãn Mông Kha chết năm trước đó, mặc dù em trai ông là A Lý Bất Ca (Ariq Böke) cũng tự xưng là đại hãn tại kinh đô của đế quốc Mông Cổ vào thời điểm đó là Karakorum. Cuối cùng ông đã giành thắng lợi trước A Lý Bất Ca vào năm 1264, và mặc dù cuộc tranh giành quyền kế vị đã đánh dấu sự kết thúc của sự thống nhất chính trị trong nội bộ đế quốc Mông Cổ, nhưng đế quốc này về tổng thể vẫn là thống nhất và hùng mạnh.[7] Ảnh hưởng của Hốt Tất Liệt vẫn còn mạnh tại hãn quốc Y NhiKim Trướng hãn quốc, các phần phía tây của đế quốc Mông Cổ.[8]Năm 1271, Hốt Tất Liệt thành lập nhà Nguyên, vào thời gian đó kiểm soát các khu vực ngày nay thuộc Mông Cổ, Hoa Bắc, phần lớn miền tây Trung Quốc và các khu vực cận kề, và ông có địa vị của một Hoàng đế Trung Hoa. Năm 1279, quân đội nhà Nguyên cuối cùng đã đánh bại Nam Tống và như thế Hốt Tất Liệt đã trở thành hoàng đế Trung Hoa một cách đầy đủ. Miếu hiệu của ông là Nguyên Thế Tổ (元世祖).Dưới sự lãnh đạo của ông, đế quốc Mông Cổ đã đạt đỉnh điểm của sự cực thịnh. Ông đã dời đô từ Hoa Lâm về Đại Đô tức Bắc Kinh ngày nay. Vào năm 1271 ông đã lập triều đại của người Mông Cổ mang tên nhà Nguyên. Năm 1279 quân đội của ông tiêu diệt nhà Nam Tống (1127-1279), thống nhất Trung Quốc.Tất cả các vương quốc nằm cận kề với đế quốc Mông Cổ đều trở thành các nước chư hầu lệ thuộc. Hốt Tất Liệt còn có ước mộng thôn tính cả Nhật Bản, Đại Việt, BaganJava nhưng không thành. Mặc dù rằng Hốt Tất Liệt theo đạo Phật nhưng ông lại cũng để ý đến sự phát triển của đạo Kitô trên thế giới và đã mời các sứ giả truyền đạo này vào Trung Quốc. Ông cũng chú trọng đến việc phát triển các nghề thủ công, khoa học và nghệ thuật. Một trong những người ngoại quốc đã đến thăm triều đình này là Marco Polo.Bức chân dung hoàng gia của Hốt Tất Liệt là một phần của một album về chân dung của các hoàng đế và hoàng hậu nhà Nguyên, hiện nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Cố cung Quốc giaĐài Bắc. Màu trắng, màu trang phục hoàng gia của ông, là màu đế quốc của triều đại nhà Nguyên

Hốt Tất Liệt

Kế nhiệm Hoàng Trạch Đốc hãn
Thân mẫu Toa Lỗ Hòa Thiếp Ni
Tên đầy đủNiên hiệuThụy hiệuMiếu hiệu
Tên đầy đủ
Hốt Tất Liệt (Khubilai, Хубилай, 忽必烈)
Niên hiệu
Trung Thống (中統; 1260 - 1264)
Chí Nguyên (至元; 1264 - 1294)
Thụy hiệu
Thánh Đức Thần Công Văn Vũ Hoàng đế
(聖德神功文武皇帝)
Miếu hiệu
Thế Tổ (世祖)
Tiền nhiệm Mông Kha hãn, A Lý Bất Ca hãn
Thê thiếp xem văn bản
Sinh (1215-09-23)23 tháng 9, 1215
Mất 18 tháng 2, 1294(1294-02-18) (78 tuổi)
Đại Đô (Khanbalic)
Hoàng tộc Bột Nhi Chỉ Cân[2][3][4]
Hậu duệ xem văn bản
Tại vị 5 tháng 5 năm 1260 - 18 tháng 2 năm 1294
(&0000000000000033.00000033 năm, &0000000000000289.000000289 ngày)
Thân phụ Đà Lôi

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Hốt Tất Liệt http://www.galmarley.com/framesets/fs_monetary_his... http://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&... http://www.chinaknowledge.de/History/Yuan/yuan-map... http://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/sach/dvs... //www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&na... http://www.idref.fr/029570077 http://id.loc.gov/authorities/names/n50050841 http://d-nb.info/gnd/118747037 http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00624531 http://isni-url.oclc.nl/isni/0000000122123878